Pierwsza pomoc

Spadek cukru (hipoglikemia)

Objawy: osłabienie, zimne poty, dreszcze, ból głowy, uczucie głodu, drżenie rąk, niepokój, kołatanie serca, zawroty głowy, zaburzenia świadomości, utrata przytomności.

Jeśli chory przekażę Ci, że choruje na cukrzyce lub zobaczysz na jego ręce specjalną bransoletkę z informacją, że jest cukrzykiem:

1. Gdy jest przytomny, podaj mu szybko słodki napój. Staraj się nie podawać cukierków / batonów -
   z uwagi na obecność tłuszczy glukoza słabiej się wchłania, a w momencie utraty przytomności może dojść do zadławienia. 

2. Odczekaj 10–20 minut i sprawdź, czy stan się poprawia. 

3. Jeśli brak poprawy lub osoba jest nieprzytomna, ułóż ją w pozycji bezpiecznej, kontroluj oddech
   i wezwij pogotowie ratunkowe. 

Zadzwoń na 999 lub 112 gdy:

• stan się nie poprawia lub chory straci przytomność.  

Krwotok z nosa

1. Posadź poszkodowanego z głową pochyloną lekko do przodu (nie do tyłu!).

2. Przyłóż chusteczkę i delikatnie uciśnij skrzydełka nosa.

3. Połóż zimny okład na kark i czoło, zmieniaj go co kilka minut.  

Zadzwoń na 999 lub 112 gdy:

• krwawienie nie ustępuje po 15–20 minutach,

• krwotok jest silny lub po urazie głowy/szyi,

• poszkodowany traci świadomość. 

Zadławienie

1. Zachęcaj do kaszlu. 

2. Jeśli kaszel jest nieskuteczny, pochyl poszkodowanego do przodu. Stań za nim i wykonaj do 5 silnych uderzeń dłonią między łopatki. 

3. Jeśli to nie pomogło, stań za poszkodowanym, pochyl go, ułóż swoje splecione dłonie na nadbrzuszu poszkodowanego (między pępkiem a końcem mostka) i wykonaj do 5 szybkich uciśnięć brzucha. 

4. Wykonuj uciśnięcia na zmianę z uderzeniami między łopatkami do skutku lub do uraty przytomności poszkodowanego.

Zadzwoń na 999 lub 112 gdy:

• poszkodowany straci przytomność 

Oparzenia 

Termiczne

1. Polewaj oparzoną skórę chłodną wodą (ok. 20 st. C.) przez 15 - 20 min.

2. Zdejmij biżuterię lub ubranie z poparzonej strefy. 

3. Załóż jałowy opatrunek z gazy (nie używaj waty!).

Chemiczne

1. Natychmiast zdejmij ubranie (jeszcze przed polewaniem wodą).

2. Obficie spłukuj parzącą substancję. 

3. W przypadku oparzenia dróg oddechowych - płucz usta chłodną wodą, podaj dużą ilość wody
   do picia lub lód do ssania. 

4. Przy poparzeniu oczu, obficie przelewaj je letnią wodą przez 10-20 min. 

Nie wolno:

• polewać zimną wodą,

• zrywać ubrania jeśli przylega do oparzonej skóry (odetnij je dookoła rany),

• przekłuwać pęcherzy,

• smarować tłuszczem.

Zadzwoń na 999 lub 112 gdy:

• oparzeniu uległy drogi oddechowe, 

• oparzenie jest rozległe - oparzenia powyżej 5% ciała stanowią zagrożenie dla zdrowia (powierzchnia dłoni poparzonego to ok. 1% powierzchni ciała). 

Ciało obce w ranie

1. Nie usuwaj ciała obcego z rany! Ustabilizuj je (np. bandażem lub gazą wokół przedmiotu),
   by zapobiec jego przemieszczaniu.

2. Unieś zranioną kończynę, jeśli to możliwe.

3. Zadbaj o komfort poszkodowanego i unikaj poruszania ranną częścią ciała. 

Zadzwoń na 999 lub 112 gdy:

• ciało obce jest głęboko osadzone,

• rana mocno krwawi,

• poszkodowany traci przytomność lub ma objawy wstrząsu.

Atak padaczki

1. Zadbaj o bezpieczeństwo chorego - usuń z zasięgu przedmioty, które mogłyby spowodować obrażenia.  

2. Ochroń głowę chorego np. podkładając pod nią ubranie, lub przytrzymując ją delikatnie
   by nie uderzała o podłoże.

3. Po ustaniu drgawek ostrożnie ułóż go na boku, aby udrożnić drogi oddechowe i ułatwić odpływ śliny. Upewnij się, że swobodnie oddycha.

4. Pozwól mu odpocząć. 

Nie wolno:
Powstrzymać siłą drgawek, krępować ruchów chorego, wkładać przedmiotów do jego ust.

Zadzwoń na 999 lub 112 gdy:

• atak trwa dłużej niż 5 minut,

• po jednym ataku wystąpił kolejny,

• doszło do poważnego urazu (np. głowy),

• chory pozostaje nieprzytomny lub nie oddycha,

• to pierwszy atak danej osoby,

• jest to osoba z cukrzycą lub kobieta w ciąży. 

Porażenie prądem

Po ciężkim urazie może wystąpić groźny dla życia wstrząs - jego objawy to: blada, zimna skóra, perlisty, zimny pot, płytki szybki oddech

1. Nie dotykaj poszkodowanego, dopóki nie zostanie odłączone źródło prądu (np. wyłączenie bezpieczników). Zadbaj o własne bezpieczeństwo!

2. Jeśli poszkodowany jest przytomny – okryj go, nie pozwól mu zasypiać i zadzwoń pod 999 lub 112.

3. Obserwuj objawy wstrząsu. Przy jego podejrzeniu ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (na plecach z uniesionymi nogami).

4. Jeśli nie oddycha – rozpocznij RKO i wezwij pogotowie.

Wstrząs anafilaktyczny

Objawy: po posiłku, podaniu leku lub użądleniu gwałtownie pojawia się: pokrzywka, silny świąd ciała, napad kaszlu, obrzęk w gardle, obrzęk języka, świszczący oddech, brak kontaktu, utrata świadomości: 

1. Przerwij ekspozycję na alergen (np. usuń żądło).

2. Osobę przytomną i /lub z trudnościami z oddychaniem ułóż w pozycji siedzącej.  

3. Jeśli poszkodowany posiada przy sobie adrenalinę - podaj ją domięśniowo w przednio-boczną część uda. 

4. Zadzwoń na 999 lub 112. 

5. Kontroluj oddech, tętno i świadomość poszkodowanego. 

6. Przygotuj się na ewentualną resuscytację (RKO). 

Udar mózgu / wylew

Objawy: nagły niedowład lub drętwienie jednej strony twarzy, ręki lub nogi, zaburzenia równowagi, opadanie kącika ust lub asymetria twarzy, bełkotliwa mowa, zaburzenie widzenia, silny ból głowy:

1. Zadzwoń pod 999 lub 112.

2. Zanotuj czas wystąpienia objawów. Chory maksymalnie do 4 godzin musi trafić do szpitala. 

3. Jeśli u wystąpi atak padaczkowy, zabezpiecz chorego.  

4. Ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (bocznej) - jeśli oddycha prawidłowo. 

5. Nie podawaj jedzenia ani picia. Nie pozwól iść spać. 

6. Do przyjazdu karetki stale monitoruj stan chorego - temperaturę ciała, oddech.

Zawał serca

Objawy: silny ból w klatce piersiowej, często promieniujący do żuchwy, lewej ręki, pleców czy brzucha, duszności, zimne poty, zawroty głowy, nudności, przyspieszone tętno:

1. Zadzwoń pod 999 lub 112.

2. Ułóż chorego w pozycji półsiedzącej, poluzuj ubranie, zapewnij dostęp świeżego powietrza. 

3. Nie podawaj jedzenia ani picia, nie zostawiaj chorego samego.  

4. Jeśli chory nie ma przeciwskazań do zażycia aspiryny, podaj mu ją do rozgryzienia.

5. Jeśli chory straci przytomność i przestanie oddychać, wykonaj RKO.